آزمایش پرولاکتین + 6 علت بهم ریختگی این هورمون
آزمایش هورمون پرولاکتین در بین خانم ها و آقایان مشترک است. این هورمون از غده هیپوفیز ترشح می شود. این هورمون تنظیم کننده توانایی های جنسی افراد و کنترل سیستم ایمنی بدن و در خانم ها تنظیم کننده تولید شیر می باشد.
به هم ریختن میزان ترشح این هورمون در خانم ها و آقایان عوارض جدی به دنبال دارد. در هنگام بروز حتی یکی از علائم نامنظمی میزان ترشح هورمون پرولاکتین، پزشکان اولین گزینه درخواستی در آزمایش برای افراد تست هورمون پرولاکتین می باشد.
برای ثبت نام در آموزش پذیرش آزمایشگاه می توانید به این صفحه مراجعه کنید و اطلاعات مربوط به این دوره را مطالعه کنید.
آزمایش پرولاکتین برای چیست و چگونه انجام می شود؟
اندازه گیری میزان هورمون پرولاکتین از روی نمونه خون انجام می شود و اختصارا به این هورمون PRL یا هورمون لاکتوژننیک گفته می شود. این هورمون به زنان کمک می کند تا بعد از زایمان شیر داشته باشند و وجود این هورمون در خانم ها و آقایان برای سلامت باروری الزامی است.
آزمایش پرولاکتین برای بررسی پاسخ بدن نسبت به تومور انجام می شود، علاوه بر این در نامنظمی قاعدگی و مشکلات باروری میزان هورمون اندازه گیری می شود. به کمک آزمایش هورمون پرولاکتین به سایر مشکلات غده هیپوفیز و هیپوتلاموس هم پی می برند.
علت درخواست آزمایش پرولاکتین در مردان و زنان
علت درخواست در زنان:
- ناباروری
- حساسیت شدید در زنان
- نامنظمی در دوران پریود
- شیرداشتن بدون بارداری
علت درخواست در مردان:
- ناتوانی جنسی
- سختی در نعوظ
- حساسیت و یا بزرگ شدن سینه ها
علت درخواست در هردو:
- مشکلات بینایی
- سردرد های غیرقابل توضیح
- مشکلات مربوط به غده هیپوفیز و هیپوتالاموس
شرایط انجام آزمایش هورمون پرولاکتین
برای انجام آزمایش هورمون پرولاکتین نیاز به نمونه خون داریم. برای انجام این تست باید شرایط زیر را رعایت کنید:
- دو یا سه ساعت از لحظه بیدار شدنتان گذشته باشد
- فعالیت سنگین مانند ورزش و پیاده روی سریع نداشته باشید.
- تا لحظه انجام تست هورمون پرولاکتین به هیچ عنوان به حالت درازکش در نیایید.
- شب قبل دوش نگیرید.
- 1 روز قبل و روز آزمایش رابطه جنسی نداشته باشید.
- از داروهای ضد بارداری استفاده نکنید.
- سینه ها را تحریک نکنید.
- در صورت مصرف داروهای فشار خون و ضد افسردگی حتما پزشک معالج خود را مطلع سازید.
نحوه خواندن جواب آزمایش پرولاکتین
مقادیر نرمال در بین خانم های بالای 19 سال: 4 تا 30 نانوگرم بر دسی لیتر می باشد و در بین زنان باردار بین 20 تا 400 نانوگرم بر دسی لیتر است و در بین مردان زیر 17 نانوگرم بر دسی لیتر است.
اگر مقدار هورمون پرولاکتین از 200 تا 300 نانوگرم بر دسی لیتر بیشتر شود غیر طبیعی است. که در این صورت فرد دچار هایپرپرولاکتینمی شده است. این موضوع برای مردان و زنان غیرباردار صدق می کند. چون در زنان باردار به صورت طبیعی سطح میزان هورمون پرولاکتین بالاست. ورزش، استرس، تحریک شیردهی و بارداری باعث افزایش ناگهانی سطح میزان هورمون پرولاکتین می شود و در زمان خواب هم شدت افزایش هورمون بسیار بالاست و به سطح میزان پرولاکتین در خون مادر باردار می رسد.
نقش هورمون پرولاکتین بر تخمک گذاری
پرولاکتین و مکانیسم های زیر بر تخمک گذاری اثر می گذارند:
- هورمون پرولاکتین با افزایش گیرنده ها LH بر روی جسم زرد باعث تولید پروژسترون می شود.
- با مهار ترشح پالسی گنادوتروپین ها در اواسط سیکل و توقف افزایش LH باعث کاهش یا مهار تخمک گذاری می شود.
- تست های مکمل PRL
- FSH-LH-DHEA-Testosterone-Progesterone-Androstenedione
علت کاهش هورمون پرولاکتین در خون
- تخریب هیپوفیز در اثر تروما
- سندروم شی هان( آپوپلکسی هیپوفیز ). در این بیماری زنان هنگام زایمان خون زیادی از دست می دهند.
علت های بهم ریختگی هورمون پرولاکتین
- پرولاکتینوما (یک تومور خوش خیم در غده هیپوفیز)
- کم کاری تیروئید
- بیماری های موثر بر هیپوتالاموس
- انورکسیا (اختلال در تغذیه)
- آسیب قفسه سینه یا سوزش
- همچننین بیماری هایی نظیر نارسایی کلیه و کبد ، سندروم پلی کیستیک تخمدانی
هورمون پرولاکتین از 198 اسید آمینه تشکیل شده و به 3 شکل متفاوت ترشح می شود:
- فرم مونومریک: به آن فرم آزاد یا فعال پرولاکتین گفته می شود.
- فرم دایمریک: فرم غیرفعال و بزرگ این هورمون
- فرم نوترال: فرم غیرفعال و خیلی بزرگ پرولاکتین
داروهای موثر بر سطح میزان هورمون پرولاکتین
داروهایی نظیر استروژن، فنوتیازین ها، آنتی هیستامین ها، رزرپین، اپیات ها، مهارکننده های منوآمین اکسیداز، وراماپیل، آنتاگونیست های هیستامین و قرص های ضد بارداری سبب افزایش سطح پرولاکتین می شود و داروهای لوودوپا، دوپامین، کلونیدین، و مشتقات آلکلوئیدی ارگوت سبب کاهش سطح میزان هورمون پرولاکتین می شود.
پرولاکتین و ناباروری چه رابطه ای دارند؟
در برخی موارد، سطح بالای پرولاکتین باعث ناباروری میشود. تومورهای پرولاکتینوما میتواند غدهی هیپوفیز را تحت فشار قرار بدهد و مانع تولید هورمونها بشود. به این وضعیت کمکاری هیپوفیز گفته میشود. این حالت در مردان باعث کاهش میل جنسی و ریختن موهای بدن و در زنان باعث ناباروری میشود..
هایپرپرولاکتینوما، بارداری را برای زنان سخت میسازد، در تولید طبیعی هورمونهای استروژن و پروژسترون وقفه ایجاد میکند و باعث میشود که تخمدانها بهطور نامنظم، تخمک آزاد کنند یا بهکلی متوقف بشوند. درمانهای پرولاکتینوما و سایر داروها به باروری بیشتر زنان کمک میکند. برای درمان باید سریعا به پزشک مراجعه کرد. همچنین میتوان درمورد برداشتن کامل یا بخشی تومور هم اقدام کرد.
روش ها انجام تست هورمون پرولاکتین
Electrochemiluminescence immunoassay (ECLIA)
Chemiluminescence immunoassay (CLIA)
Enzyme immunoassay (EIA)
Radioimmunoassay (RIA)
افزایش پرولاکتین از عوامل دیگر عدم تخمک گذاری در گروه دوم سازمان بهداشت جهانی در ارتباط با اختلالات تخمک گذاری می باشد.
این اختلال در بین 1% از جمعیت زنان اتفاق می افتد. شیوع سنی آدنوم های هیپوفیز از سن86-2 می باشد و بیشترین شیوع در دهه ششم می باشد.
اختلالات هورمون پرولاکتین در بین زنان بیشتر شایع است تا مردان و در کودکان به ندرت دیده می شود. مانند سایر هورمون های مترشحه از آدنوهیپوفیز ترشح پرولاکتین نیز طی شبانه روز تغییر می کند. حداکثر ترشح آن در طول خواب و حداقل میزان آن بین 10 صبح تا 12 ظهر است.
هورمون آزاد کننده تیروتروپین TRH=Thyrotropin Rearising Hormone مترشحه از هیپوتلاموس که باعث آزاد شدن TSH از آدنوهیپوفیز می شود نیز باعث آزاد شدن پرولاکتین می شود بنابراین در کم کاری تیروئید افزایش تولید پرولاکتین دیده می شود.
درمان
هدف از درمان عبارت است از:
1- رساندن پرولاکتین سرم به حد نرمال و کاهش علایم ناشی از افزایش پرولاکتین سرم مثل قاعدگیهای نامرتب، نازایی و اختلالات جنسی.
2- کاهش سایز تومور و اصلاح میدان دید
3- برگرداندن عملکرد هیپوفیز به سطح نرمال
4- بهتر کردن کیفیت زندگی
اندیکاسیون های درمان عبارتند از:
- تمام موارد ماکروآدنوما
- بیماران با علایم سردرد ،میدان دید قاعدگی نامرتب و نازایی
- یماران با علائم کمبود استروژن و استئوپنی
(درمان آن هم استفاده از آگونیست های دوپامین) نظیر cabergoline و یا bromocriptine می باشد.
ولی قبل از شروع به درمان باید تست های تیروئید چک شود و اگر بیمار کم کاری تیروئید داشت ابتدا آن درمان شده و اگر باز هم پرولاکتین بیمار بالا بود درمان اختصاصی آن شروع شود.
مجدد دقت شود که مصرف داروهایی مثل هالوپریدول، فنوتیازینها، متیل دوپا، استروژن، ضدافسردگیها، رزرپین، متوکلوپرامیـد به دلیل مهار دوپامین سبب هایپرپرولاکتینمی میشونـد. بهترین گزینه درمانی در هایپرپرولاکتینمی شامل ماکرو و میکروآدنوما، آگونیستهای دوپامین هستند.
این داروها در مهار پرولاکتین و کاهش سایز تومور بسیار موثر هستند و همچنین سبب تحلیل تومور و بازگشت پرولاکتین به سطح نرمال در 90-80 درصد موارد میشوند
- شایعترین داروهای آگونیست دوپامین که از نوع ارگوت میباشند شامل بروموکریپتین و کابرگولین است.
- از نوع آگونیستهای غیر ارگوت میتوان کیناگولید را نام برد.
- استفاده از بروموکریپتین سابقه 35 ساله دارد.
- بروموکریپتین نیمه عمر کوتاه دارد و دوز کاربردی آن mg5/2-15 است به صورت سه بار در روز به کار میرود.
- طول مدت درمان با آگونیستهای دوپامین به طور کامل مشخص نشده است.
- یک متاآنالیز که در سال 2009 انجام شده نشان داده که پس از قطع درمان میزان پرولاکتین دوباره به سطح قبلی بازگشت میکند. بنابراین در مورد میکروآدنوم حداقل مدت درمان دو سال میباشد.
استئوپنی و هایپرپرولاکتینمی
هایپرپرولاکتینمی سبب کاهش میزان استروژن سرم می شود. در نتیجه این بیماران، مستعد استئوپنی به دلیل هیپواستروژنمیا میباشند. میزان کاهش استخوان بستگی به طول مدت کمبود استروژن و هیپوگنادیسم ناشی از آن دارد. در یک مطالعه مقطعی در 45 بیمار پرولاکتینوما، 22% از بیماران دچار استئوپنی واضح بودند و نسبت به همسالان خود نمره Z کمتری داشتند. زنان تحت درمان هایپرپرولاکتینمی، نیاز به اندازهگیری دانسیته استخوان به صورت پریودیک دارند و باید درمانهای تکمیلی جهت هیپواستروژنمی دریافت کنند. پس از بازگشت پرولاکتین به سطح نرمال در بیماران هایپرپرولاکتینمی، میزان استروژن به سطح نرمال برمی گردد.
سخن نهایی
برای انجام این آزمایش، نمونه خون از بیمار گرفته می شود و سپس به آزمایشگاه فرستاده می شود. سطح پرولاکتین در خون با استفاده از روش های ایمونوشیمیایی اندازه گیری می شود. نتایج این آزمایش معمولاً در چند روز در دسترس قرار می گیرند و به پزشک کمک می کند تا تشخیص دقیق تری در مورد بیماری های مرتبط با پرولاکتین بدهد.
با این حال، باید توجه داشت که سطح پرولاکتین در خون ممکن است به دلیل عوامل مختلفی مانند استرس، فعالیت جنسی، تمرین شدید و مصرف برخی داروها افزایش یابد. بنابراین، برای تفسیر نتایج آزمایش پرولاکتینی، باید با پزشک خود مشورت کنید.
سوالات متداول درباره آزمایش پرولاکتین
- آیا باید برای انجام آزمایش پرولاکتین، خالی از غذا بمانم؟
بستگی دارد. در برخی موارد، پزشک ممکن است توصیه کند که قبل از آزمایش، حداقل 8 ساعت خالی از غذا بمانید. اما در برخی موارد، مانند بیمارانی که در حال درمان هستند، نیازی به خالی از غذا بودن نیست. - آیا باید قبل از آزمایش پرولاکتین، مصرف داروهای خاصی را متوقف کنم؟
بستگی دارد.پزشک ممکن است توصیه کند که قبل از آزمایش، مصرف داروهای خاصی را متوقف کنید. اما در برخی موارد، مانند بیمارانی که در حال درمان هستند، نیاز به توقف مصرف دارو نیست. - آیا آزمایش پرولاکتین دردناک است؟
نه، آزمایش پرولاکتین همانند سایر آزمایش های خونی است و معمولاً باعث درد یا عارضه نمی شود. - آیا باید برای انجام آزمایش پرولاکتین، به صورت خاصی آماده شوم؟
خیر، برای انجام آزمایش پرولاکتین، نیازی به آمادگی خاصی نیست. - چه مقدار زمان لازم است تا نتایج آزمایش پرولاکتین در دسترس قرار بگیرد؟
معمولاً نتایج آزمایش پرولاکتین در چند روز در دسترس قرار می گیرند.
دیدگاهتان را بنویسید