انواع لک های صورت | اثر درمانی میکرونیدلینگ بر ملاسما
در این مقاله میخواهیم به انواع لک های صورت، عوامل ایجاد کننده لک و همچنین اثرات میکرونیدلینگ بر ملاسما و سایر موارد مرتبط آن به طور کامل مورد بحث و بررسی قرار می دهیم. با ما همراه باشید.
انواع لک صورت
لک صورت یکی از مشکلات پوستی است که بسیاری از افراد با آن روبرو می شوند. لک صورت ممکن است به دلیل عوامل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، افزایش سن، تغییرات هورمونی، آفتابسوختگی و … ایجاد شود. در این مقاله به بررسی انواع لک صورت و روشهای درمان آن پرداخته خواهد شد.
1.فرکل یا کک و مک
کک و مک لکه های قهوه ای کم رنگ کوچک به اندازه ۱ تا ۲ میلی متر است. معمولا به صورت پراکنده در صورت و نواحی در معرض نور آفتاب مثل پشت دست ها ظاهر می شود، در ابتدا تعداد آن کم است ولی به مرور زمان و در صورتی که شخص مبتلا به پزشک مراجه نکند یا پیشگیری نکند تعداد آن به تدریج زیاد می شود، در بروز کک و مک عوامل ژنتیکی یا سرشتی کاملا دخیل است ولی عوامل محیطی خصوصا نور آفتاب و نیز عوامل هورمونی در بروز و تشدید آن كاملا اثر دارند.
2.لک های حامگی یا ملاسما یا کلواسما
به آن لکه هورمونی هم می گویند. این لکه ها ابتدا بصورت لکه های قهوه ای کم رنگ (بزرگتر از کک و مک) ظاهر می شود و به تدریج اندازه آن بزرگتر و رنگ آن تیره تر میشود. و گاها در موارد شدید مناطق وسیعی از صورت (مانند گونه ها، بینی یا پیشانی) را درگیر می کند. همانند کک و مک سه علت ژنتیک، هورمون و نور آفتاب در روز و تشدید آن دخیل است ولی بر خلاف کک و مک، در ملاسما نقش عوامل هورمونی بارزتر و آشکارتر است.
3.لکه های جوش
بعضی از افراد مبتلا به آکنه یا جوش دچار لکه های بعد از بهبودی جوش می شوند، بطوریکه فرد ابتدا دچار جوش های قرمز یا چرکی می شود و به مرور زمان وقتی جوش ها خشک می شود لک قهوه ای یا بعضا لک قرمز به جای می گذارد (به ویژه پس از دستکاری جوش های عفونی).
4.خال های جانکشنال
بعضی افراد دچار خال های کوچک هم سطح بوست می شوند و به اشتباه هنگام مراجعه به پزشک از آن به عنوان لک یاد می کنند. در واقع این لکه های کوچک ۱ تا ۳ میلی متری پر رنگ تر از کک و مک هستند (قهوه ای پر رنگ) و نوعی خال به نام مثال های جانکشنال هستند. حتی بعضی از این لک ها لنتیگو هستند. این لک ها از کک و مک کمی پر رنگ تر و بزرگتر هستند و بر خلاف کک و مک که در کودکی و نوجوانی بروز می کند. انتيگو در بزرگسالی و میانسالی بروز و به تدریج گذر زمان و سن بیشتر می شود.
برخی از نوزادان دچار لکه های سیاه چند میلی متری تا چند سانتی متری در صورت یا بعضی دیگر از نقاط بدن هستند. این لکه ها نووس با خال هایی مادرزادی هستند.
5.بیماری لیکن اکتینیک
یکی از انواع بیماری لیکن پلان بصورت لكه های گرد به قطر نیم تا دو سانت به رنگ قهوه ای در صورت ایجاد می شود که در بروز این عوامل ژنتیکی و محیطی خصوصا نور آفتاب دخیل است و تشخیص قطعی آن با نمونه برداری از پوست است.
6.لکه های بعد از زخم با التهاب پوست
بعضی از بیماری های پوستی که بصورت التهاب های پوستی و لکه های قرمز یا قهوه ای خارش دار آغاز می شوند. با مرور زمان بعد از فروکش کردن التهاب پوست لکه های قهوه ای بر جای می گذارد، و یا کسانی که دچار یک زخم در پوست می شوند، بعد از بهبودی التهاب یا زخم پوستی دچار لکه های قهوه ای تیره نامنظم می گردند.
همه لکه های تیره و قهوه ای یا مشکی نیستند. در بعضی از موارد شخص دچار لکه های روشن (کم رنگ تر و روشن تر از رنگ پوست خود) پوستی می شود این لکه می تواند کوچک در حد میلی متر تا بزرگ در حد سانتی متر باشد و در صورت و یا بدن باشد.
اگزمای آفتابی
بصورت لکه های روش کمی خشک یا کمی پوسته دار در صورت کودکان یا نوجوانانی که پوست خشک دارند و زمانی که در معرض آفتاب قرار میگیرند احتمال دارد این لکه ها ظاهر شوند. بیشتر در صورت و البته گاها در تنه و اندام هم دیده می شود و گاها تشخیص آن از برص یا پیسی و قارچ سطحی تینا ورسی کالر برای پزشکان دشوار است.
قارچ های سطحی بوست
تینا ورسیکالر یا قارچ های سطحی پوست در بعضی مواقع بسیار شبيه آلبا یا اگزمای آفتابی می شود و البته بیشتر در تنه و گردن و اندام فوقانی و گاها شبیه آلبا بوده در صورت در هر سنی ممکن است بروز کند. در اغلب موارد به صورت لکه های قهوه ای کم رنگ تا پر رنگ، در اندازه های مختلف ظاهر می شود ولی در بعضی مواقع به صورت لکه های کم رنگ و حتی سفید شبیه آلبا ظاهر می شود، در بعضی افراد هم هر دو نوع ضایعه روشن و قهوه ای در نقاط مختلف تنه و گردن و حتی صورت دیده می شود.
برص یا ویتیلیگو یا پیسی
بیماری ترسناک از نظر بسیاری از مردم چرا که صعب العلاج و سخت درمان است و به مرور زمان هم ممکن است گسترده تر شود. زمینه و علت ارثی و ژنتیک دارد، در هر سنی امکان بروز آن وجود دارد و لکه های آن کاملا روش تر از پوست و به رنگ سفید(گاها مثل کاغذ سفید) است و در مواردی تشخیص آن از دو مورد فوق سخت است.
عوامل ایجاد کننده لک
عوامل ایجاد کننده لک بر روی پوست را به طور کلی می توان به صورت ذیل طبقه بندی نمود:
- عوامل محیطی (نور آفتاب و …)
- عوامل هورمونی و اختلالات آن (بارداری، بیماری آدیسون و…)
- عوامل شیمیایی و…
- دارو ها
- علل تغذیه ای (کمبود ویتامین ها و…)
- بدخیمی های پوستی
- اختلالات ارثی و بیماری های ژنتیکی
- بیماری های سوخت و ساز سلولی
- بیماری های التهابی
- عفونت های موضعی پوست
از بین عوامل فوق الذکر، عامل اصلی شامل عوامل هورمونی، امواج آفتاب و عوامل ارثی می باشند.
علت ایجاد لک
علت ایجاد لک را می توان به دو عامل زیر نسبت داد:
- هایپرپیگمانتاسیون با وجود نرمال بودن رنگدانه های تولید شده در ملانوسیت ها
- اختلال توزیع رنگدانه ها
- انواع رنگدانه ها
همانگونه که در تصویر مشاهده می شود سه نوع رنگدانه در ملانوسیت ها تولید می شود:
- رنگدانه های قهوه ای – مشکی که ملقب به یوملانین (Eumelanin) می باشند.
- رنگدانه های زرد – قرمز که به فئوملانین (Pheomelanin) معروف است.
- رنگدانه های نارنجی (کاروتنوئید ها)
تفاوت دو رنگدانه اول در چرخاندن نور به راست و چپ می باشند ولی در عملکرد مولکولی تفاوتی ندارند.
تفاوت رنگ پوست
علت متفاوت بودن رنگ پوست ها به طور کلی در عوامل زیر خلاصه می گردد:
- تعداد رنگدانه ها
- تراکم رنگدانه ها در پوست
- درجه ملانینی شدن و نوع رنگدانه ها
رنگدانه ها (ملانین) در سلولی به نام ملانوسیت تولید می گردد و توسط پایک های سلولی به داخل کراتینوسیت ها وارد می شود کراتینوسیت های حاوی ملانوزوم را واحد ملانینی اپیدرمال گویند.
عوامل موثر بر رنگ پوست
در پیگمانتاسیون نرمال پوست، عوامل زیر دخیل می باشند:
- درجه پر عروقی پوست (Vascularity)
- مقدار و محل ملانین های تولید شده
- وجود و یا عدم وجود کاروتن
- ضخامت لایه شاخی پوست
شاخص رنگ پوست (Fitzpatrick Skin Type)
فنوتیپ های پوست به شش دسته اصلی طبقه بندی می شوند:
- پوست بسیار سفید (بدون رنگ): این نوع پوست در مقابل نور خورشید به شدت آسیب پذیر هستند و هیچ وقت نمی توانند پوست برنزه داشته باشند و همیشه دچار آفتاب سوختگی شدید خواهند شد. اکثر این افراد چشمان آبی دارند.
- پوست سفید (بدون رنگ): افراد دارای این نوع تیپ پوستی اغلب در مقابل نور آفتاب می سوزند و به سختی می توانند پوست خود را کمی برنزه نمایند. و معمولا چشمان سبز دارند.
- پوست کمی تیره (سبزه و گندمی): این تیپ پوستی با سهولت بیشتری قابلیت برنزه شدن دارند و تا حد مطلوبی قابلیت برنزه شدن را دارند.
- پوست تیره: به رنگ قهوه ای ملایم می باشد که به ندرت در مقابل نور آفتاب می سوزد و بسیار سریع برنزه می شود.
- پوست قهوه ای: سبزه تند یا قهوه ای تیره نامیده می شود. تقریبا اصلا در نور آفتاب نمی سوزد و سریع برنزه می شود.
- پوست قهوه ای تیره – سیاه: در مقابل نور آفتاب نمی سوزد و بسیار سریع نیز برنزه می گردد.
ملاسما چیست؟
معمولا لک هایی که منشاء اپیدرمال دارند پاسخگویی رضایت بخش تری به درمان های موضعی و اقدامت کلینیکی برای لک دارند. یکی از راه های تشخیص لک درمال از اپیدرمال لامپ wood است. ملاسما یک اختلال بسیار رایج در خانم های بین 20 و 45 ساله است که شامل تغییرات در پیگمانتاسیون طبیعی پوست است که منجر به بیش فعالی ملانوسیت های اپیدرمی می شود و افزایش پیگمانتاسیون درمی و اپیدرمی می شود.
این بیماری یک اختلال رنگدانه ای اکتسابی است که با توزیع کم و بیش قرینه، ماکول های قهوه ای تا قهوه ای سوخته با مرز های مشخص شناخته می شود که روی نواحی در معرض آفتاب به ویژه پیشانی، گونه ها و گیجگاه و لب بالا تاثیر می گذارند.
عوامل اتیولوژیک
هنوز علت دقیق ملاسما مشخص نیست. عوامل اتیلوژیک مختلف عبارتند از: قرار گرفتن در معرض اشعه ماءورا بنفش، بارداری، قرص های پیشگیری از بارداری، درمان جایگزینی هورمون، لوازم آرایشی، دارو های فتوتوکسیک و ضد تشنج، علاوه بر نور UV، عوامل رشد و واسطه های شیمیایی التهاب، که به طور مستقیم یا غیر مستقیم اثر ملانوسیت ها را تحت تاثیر قرار می دهند، ممکن است به پیگمانتاسیون ناشی از UV منجر شوند.
تشخیص انواع لک ملاسما
لک ها به سه دسته اپیدرمال، درمال و میکس طبقه بندی می شوند. در افتراق انواع لک ها از لامپ وود استفاده می شود. هر چند استفاده از لامپ وود در تیپ های پوستی تیره، مشکل و گاه گمراه کننده می باشد.
هیستولوژی ملاسما:
مکانیسم عمل میکرونیدلینگ هنوز هم تحت مطالعه است ولی عمده موفقیت های درمانی در کاهش ملاسما را به این علل نسبت داده اند:
افزایش سرعت تولید و تکثیر کراتینوسیت ها و پخش و محو شدن لک ها
افزایش ضخامت اپیدرم
افزایش نفوذپذیری دارو های مزوتراپی همراه میکرونیدلینگ
تحریک فیبروبلاست ها و ترشح فاکتورهای رشد مختلف
افزایش تراکم درم
بازسازی عروق و بافت صدمه دیده و در نتیجه آن ترمیم و بازسازی بافتی و عروقی
کاهش سطح هورمون محرک تولید ملانین و افزایش تولید اینترلوکین -10، و در نهایت دست یابی به بافت با عملکرد و ظاهر بهتر.
میکرونیدلینگ برای لک صورت و ملاسما
در ملاسما سطوح مختلفی درگیر هستند. میکرونیدلینگ با توان بازسازی عروقی در فاز دوم التهابی می تواند در سطوح مختلف این مشکل را تا حد زیادی مرتع سازد. همین امر میکرونیدلینگ را از تمام روش های مداخله ای درمان لک و لیزر ها متمایز می سازد.
تغییرات هیستولوژیک بعد از میکرونیدلینگ
این دغدغه که میکرونیدلینگ باعث کاشته شدن ملانین ها در درم می شود اثبات نشده و مطالعات و مقالات و شواهدی کاملا بر خلاف آن را نتیجه گیری نموده اند. جهت اثبات این ادعا مطالعات هیستوپاتولوژیک متعددی انجام شده است.
پروتکل درمان پلاسما
پروتکل درمان پلاسما به 3 فاز تقسیم می شود:
قبل از درمان
سابقه بیمار:
- آیا بیماری ارزیابی های سیستمیک و داخلی بررسی علل ملاسما و هاپیرپیگمانتاسیون را انجام داده است؟
- آیا بیمار شرح حال دارویی و یا سابقه بیماری خاص را ذکر می کند؟
قبل از درمان: معاینات و بررسی های لازم جهت یافتن عوامل ایجاد کننده و یا تشدید کننده ملاسما و هاپیرپیگمانتاسیون صورت گیرد.
در طول درمان
پاکسازی ناحیه درمان: چربی زدایی و ضد عفونی پوست
بی حسی: بی حسی موضعی با کرم / ژل بی حس کننده
نیدلینگ:
- بی حسی موضعی پاک می شود.
- تا زمانی که بیمار احساس ناخوشایندی داشته باشد و یا پتشی های هموراژیک خود را کاملا نشان دهند ادامه می یابد.
مراقبت از زخم: ناحیه درمان شده باید با آب استریل تمیز شود. تا حداقل 8 ساعت از استحمام خودداری شود.
صحبت با بیمار: باید اطلاعات کافی به بیمار داده شود و به او خاطر نشان کرد که تغییرات به آرامی رخ می دهند.
بعد از درمان
مراقبت از زخم تا بهبودی: استفاده از ترکیبات روشن کننده هیدروکینون دار و غیر هیدروکینونی بر اساس صلاحدید و تشخیص پزشک
آرایش: تا زمان وجود التهاب پوستی از مصرف محصولات آرایشی و رنگدانه دار خودداری گردد.
جلسات درمانی و پیگیری:
حداقل به مدت 6 جلسه انجام شده و در صورت نیاز تکرار شود. می توان در صورت نیاز تکرار شود. می توان در صورت لزوم ادامه یابد.
ارزیابی اولیه می تواند یک ماه، سه ماه و 6 ماه بعد از اتمام سیکل درمانی انجام شود.
سخن نهایی
در نهایت، برای پیشگیری از ایجاد لک صورت باید از آفتاب نوراندازی خودداری کنید و از استفاده از کرمهای ضدآفتاب استفاده کنید. همچنین، مصرف مواد غذایی سالم و تغذیه مناسب نیز به پیشگیری از ایجاد لک صورت کمک میکند.
سوالات متداول درباره انواع لک های صورت
- چه عواملی باعث ایجاد لک صورت میشود؟
عوامل مختلفی مانند عوامل ژنتیکی، افزایش سن، تغییرات هورمونی، آفتابسوختگی و … میتواند باعث ایجاد لک صورت شود. - چند نوع لک صورت وجود دارد؟
لکهای قهوهای، خاکستری، قرمز، سفید، بنفش، قهوهای تیره، قرمز تیره، سفید تیره و بنفش تیره از جمله نوع لکهای صورت هستند. - چگونه میتوان لکهای صورت را درمان کرد؟
برای درمان لکهای صورت میتوان از روشهای مختلفی از جمله لیزر، کرمهای ضد لک، ماسکهای طبیعی و … استفاده کرد. - چگونه میتوان از ایجاد لک صورت جلوگیری کرد؟
استفاده از کرمهای ضدآفتاب و خودداری از آفتاب نوراندازی، مصرف مواد غذایی سالم و تغذیه مناسب به پیشگیری از ایجاد لک صورت کمک میکند.