پیلینگ شیمیایی و کاربرد های آن + طبقه بندی ها
مجتمع سلامت تهران در نظر دارد در این مقاله در رابطه با پیلینگ شیمیایی و کاربردهای آن اطلاعاتی را در اختیار شما همراهان گرامی قرار دهد با ما همراه باشید…
پیلینگ شیمیایی
پیلینگ شیمیایی که تحت عنوان لایه برداری شیمیایی نیز اطلاق می گردد سبب برداشتن لایه خارجی پوست به منظور بهبود نمای ظاهری و عملکرد آن می گردد .مکانیسم عملکرد آن براساس اصول ترمیم زخم استوار می باشد .به این مفهوم که ایجاد زخم کنترل شده در پوست همراه با برداشتن لایه های از پوست به تحریک بازسازی سلولی آن کمک کرده و یک درم و اپیدرم سالم تر را ایجاد می کند . پیلینگ سطحی با خطر بروز عوارض اندکی همراه می باشد و می توان آن را با درمان میکرودرم ،مصرف ترکیبات موضعی و سایرر روش های زیبایی ترکیب نمود تا نتایج حاصله به حداکثر رسیده و نیازهای اختصاصی بیمار براورده گردد.
انتخاب بیمار
بیماران با تغییرات پیری ناشی از نور خفیف تا متوسط مثل کک و مک آفتابی ، بافت زمخت و مات پوست (یعنی انواع Glogau I-II) و آکنه به طور رایج بیشترین بهره را از پیلینگ شیمیایی می برند .چروک های ظریف ،منافذ باز و اسکارهای آتروفیک را نیز می توان با پیلینگ سطحی تا حدی برطرف نمود .اما بااین وجود نتایج حاصله قابل مقایسه با سایر روش های عمقی تر جوانسازی پوست مثل پیلینگ با عمق متوسط یا جوانسازی لیزری نمی باشد .ارزیابی انتظارات بیمار در زمان مشاوره و پایبندی بیمار به مجموعه جلسات درمانی پیلینگ جهت اطمینان از دستیابی به موفقیت در درمان لایه بردای شیمیایی ضروری است .
از پلینگ سطحی می توان در تمامی انواع پوست (فیتزپاتریک I-IV) استفاده نمود و.گرچه بیماران با انواع پوست تیره تر (IV-VI) با خطر بیشتر بروز هیپرپیگانتاسیون پس التهابی (PIH) مواجه هستند .بیماران دچار بیماری های ارینمی شدید شامل روزاسه ، تلانژکتازی و پویی کیلودرمای سیوات با خطر تشدید اریتم مواجه هستند گرچه از پیلینگ شیمیایی دراین گروه از بیماران می توان استفاده کرد اما جهت تشدید اریتم مواجه هستند .گرچه از پیلینگ شیمیایی در این گروه از بیماران می توان استفاد کرد اما جهت کاهش خطر PH و تشدید اریتم توصیه به استفاده از درمان های کمتر تهاجمی می گردد.
موارد کاربرد(اندیکاسیون ها)
- آسیب ناشی از نور
- بافت زمخت
- چین و چروک
- هیپرپیگمانتاسیون
- پوست مات و زرد رنگ
- منافذ باز
- آکنه سیمپلکس (کومدونی) و آکنه ولگاریس (پاپولی و پوستولی )
- اسکارآکنه
- کراتوزپیلار
- پوسته ریزی پوست با پوسته ضخیم (مثلا در ایکتوز)
- پوسته ریزی ناشی از کراتوز سبورئیک
- افزایش نفوذ داروهای موضعی
طبقه بندی پیلینگ شیمیایی
پیلینگ شیمیایی را براساس عمق نفوذ آن به پوست به انواع زیر طبقه بندی می کنند : بسیار سطحی ،سطحی ،متوسط ،عمقی
لایه برداری بسیار سطحی تنها به لایه شاخی و احتمالا لایه های فوقانی لایه خاردار در اپیدرم نفوذ می کند .
لایه برداری سطحی به کل اپیدرم و احتمالا درم پاپیلاری نفوذ می کند
لایه برداری متوسط به کل اپیدرم و احتمالا درم رتیکولار فوقانی نفوذ می نماید
لایه برداری عمقی به درم رتیکولار میانی نیز نفوذ می کند
روش های پیلینگ شیمیایی سطحی رایج و عمق نفوذ آن ها به پوست (که عمق جوانسازی نیز اطلاق می گردد).عوامل مختلفی برروی عمق نفوذ پیلینگ شیمیایی اثر دارند حتی یک لایه بردار شیمیایی که تحت عنوان ترکیب پیلینگ سطحی طبقه بندی می شود امکان دارد عمق نفوذ متفاوتی داشته باشد .
عوامل دخیل در عمق نفوذ لایه برار شیمیایی
نوع لایه بردار شیمیایی که استفاده میگردد تعیین کننده عمق جوانسازی است .عوامل متعدد دیگری که عمق جوانسازی عوامل متعدد دیگری که عمق جوانسازی را تحت تاثیر قرار می دهد در زیر آورده شده است
- ترکیب لایه بردار شیمیایی
- غلظت
- PH اسید
- طول مدت مصرف (یعنی مدت زمانی که لایه بردار پیش از خنثی سازی روی پوست قرار می گرید:برای لایه بردارها نیازمند خنثی سازی)
- روش مصرف (مثلا استفاده از فشار روی پوست و یاانواع اپلیکاتور مصرفی )
- میزان ترکیب مصرفی (یعنی تعداد لایه های مصرف شده :هرلایه به صورت پوشش کامل ناحیه درمانی تعریف می شود )
- آماده سازی پوست ( یعنی روش های جوانسازی پوست قبلی و ترکیب موضعی استفاده شده پیش از لایه برداری )
- ویژگی های پوست (مثلا وجود پوست خشک نازک یا چربی ضخیم )
عمق نفوذ یک لایه بردار شیمیایی خاص در موارد زیر افزایش پیدا می کند : افزایش غلظت،کاهش PH،افزایش طول مدت مصرف ،فشار بیشتر موقع استفاده ، وجود لایه های بیشتر و همچنین استفاده از ترکیبات موضعی (نظیر رتینوئید ها و هیدروکسی اسیدها ) یا سایر روش های لایه برداری (مانند میکرو درم قبل از لایه برداری که سبب نازک شدن یا ازبین رفتن لایه شاخی محافظی و پوست غیر سالم (پاپول های آکنه ) می گردد.
مکانیسم عمل
لایه بردارهای شیمیایی بواسطه فرایند کراتولیز (تجزیه کراتین ) و انعقاد ترکیبی منجر به برداشتن لایه خارجی پوست می گردند .داروهای کراتولیتیک مثل اسید لاکتیک و اسید گلیکولیک به لایه شاخی نفوذ نموده و چسبندگی بین سلول های شاخی را از طریق شکستن اتصالات دسموزومی بین سلوای از بین می برند .داروهای ویژه انعقاد کراتینی همچون TCA بواسطه تغییر ماهیت (دناتوره کردن) پروتئین ها و انعقاد کراتینوسیت ها سبب تخریب لایه سلولی سطحی می گردند . اثر نهایی هر دو مکانیسم برروی پوست شامل پوسته ریزی و تشدید روند بازسازی اپیدرمی می باشد .
خنثی سازی
برخی اسیدهای لایه بردار شیمیایی نیازمند خاتمه اثر از طریق خنثی سازی هستند .خنثی سازی از طریق مصرف یک باز مثل محلول بیکربنات سدیم (15-10 درصد ) برروی پوست یا استفاده از آب جهت رقیق کردن اسید (که منجر به افزایش PH و در نتیجه بی اثر کردن اسید می شود ) صورت می گیرد بعنوان مثال اگر خنثی سازی صورت نگیرد گلیکولیک اسید در اپیدرم به فعالیت خود جهت نفوذ به پوست ادامه می دهد به محض استفاده از باز ،گلیکولیک اسید خنثی شده و اثر آن خاتمه می یابد.
سایر انواع اسیدها که تحت عنوان <<اسیدهای خنثی شونده>> اطلاق می گردند .نیازمند مصرف باز جهت خاتمه فعالیت نیستند .فعالیت اسیدهای خنثی شونده خود به خود در عرض مدت کوتاهی پس از مصرف متعاقب استفاده از آب یا سایر ترکیبات برروی پوست خاتمه می یابد (این ترکیبات سبب ترقیق و خنثی سازی اسید می گردند ) TCA نمونه ای از اسیدهای خنثی شونده است .
نیاز به خنثی سازی اغلب براساس نوع اسید مورد استفاده تعیین می گردد .گرچه فرمول ترکیب و غلظت آن نیز ممکن است برروی نیاز به خنثی سازی موثر باشد برای مثال گلیکولیک اسید همواره نیاز به خنثی سازی دارد و TCA همواره خنثی شونده است (فارغ از غلظت آن ها ) اما لاکتیک اسید از نظر نیاز به خنثی سازی متفاوت رفتار مکی کند . در غلظت های اندک مثلا 15 درصد ،لاکتیک اسید خنثی شونده است اما در غلظت های بالاتر مثلا 45% لاکتیک اسید نیاز به خنثی سازی با استفاده از باز دارد.تبعیت از پروتکل های تولیدکنندگان ترکیبات خاص در هنگام استفاده ایمن و موثر از لایه بردارهای شیمیایی مهم است.
پیلینگ شیمیایی مقدماتی و پیشرفته
روش های لایه برداری را می توان به شکل منظم استفاده نمود تا ظاهر و سلامت پوست بهبود یابد . این روش ها با عوارض اندکی همراه هستند و می توان آن ها را با سایر روش های درمانی زیبایی ترکیب نمود .پیلینگ شیمیایی متوسط تا عمقی به درم نیز نفوذ می کند و تحت عنوان پیلینگ شیمیایی پیشرفته اطلاق می شود .این درمان ها با فواید جوانسازی پوست بیشتری همراه هستند .امادر عوض بروز عوارض ناخواسته و طولانی مدت در آن ها بیشتر است. همچنین پیلینگ پیشرفته برای تعداد محدودی از بیماران مفید بوده ، نیاز به مراقبت شدیدتری پس از درمان دارد و ممکن است تنها یک یا دوبار در طول زندگی انجام گیرد