با آناتومی و ساختمان پوست بیشتر آشنا شوید
مجتمع سلامت تهران در این مقاله شما همراهام گرامی را با آناتومی و ساختمان پوست آشنا می کند با ما همراه باشید ….
پیری پوست
علائم قابل مشاهده پیری پوست ناشی از تلفیقی از علل فیزیولوژیک (داخلی ) و محیطی ( خارجی ) می باشند.مواجهه بیش از حد با اشعه ماوراء بنفش (UV) یکی از اصلی ترین علل مسول آسیب پوستی بوده و این اثر عموما تحت عناوین آسیب آفتابی ،پیری ناشی از نور ،آسیب اکتنیک و پیری ناشی از UV اطلاق می گردد.سایر عوامل خارجی عبارتند از : استعمال سیگار ،رژیم غذایی ،عادات مربوط به خواب و مصرف الکل .پیری ناشی از آفتاب ممکن است با یک یا بیشتر از یافته های زیر بروز کند
• تغییرات ساختاری
چین و چروک
منافذ باز و متسع
پوست خشک و خشن
افتادگی و شل شدن پوست
• تغییرات رنگدانه ای
هیپرپیگمانتاسیون :کک ومک ،لک های تیره و پیگمانتاسیون لکه ای
پویی کیلودرمای سیوات
هیپوپیگمانتاسیون
تغییر رنگ زرد رنگ
• تغییرات عروقی
تلانژکتازی
• تغییرات تحلیلی
خوش خیم (کراتوز سبورئیک،هیپرپلازی سبابه ،آنژیوم گیلاسی)
پیش بدخیم یا بدخیم (کراتوز اکتینیک ، سرطان سلول بازال یا سنگفرشی و ملانوم)
آناتومی پوست
پوست شامل 3 لایه :اپیدرم ،درم و لایه زیر جلدی می باشد.
اپیدرم لایه فوقانی پوست است و خود شامل سه سلول است :کراتینوسیت ها ،ملانوسیت ها ،سلول های لانگرهاس و سلول های مرکل ،اپیدرم خود شامل چندین لایه است که عبارتند از :لایه شاخی که خارجی ترین لایه غیرزنده است و لایه های زنده سلولی شامل لایه دانه دار، لایه خاری ، و لایه قاعده ای
لایه شاخی شامل سلول های شاخی (کراتینوسیت های غیر زنده ) و لیپید هاست و به عنوان سد اپیدرمی تلقی می گردد . عملکرد این لایه در جلوگیری از تبخیر سبب حفظ هیدراسیون و انعطاف پذیری پوست شده و همچنین یک مانع فیزیکی در مقابل میکروب ها ، آسیب ، مواد محرک و نور ماوراء بنفش ایجاد می کند .سلول های شاخی حاوی عامل مرطوب کننده طبیعی پوست (NMF) هستند که هیدراسیون لایه شاخی را حفظ می کند .سلول های شاخی توسط دسموزوم های شاخی به یکدیگر متصل می گردند .یک لایه چربی نیز سلول های شاخی را در بر می گیرد که خود شامل 2 لایه فسفولیپدی است که دارای سرهای متعدد آب دوست و دو سر آب گریز می باشند.اپیدرم جهت حفظ عملکرد موثر و تمامیت خود نیاز به بازسازی مداوم دارد.در پوست جوان سالم نیاز به یک ماه زمان جهت مهاجرت کراتینوسیت ها از لایه قاعده ای زنده اپیدرم به لایه شاخی سطحی غیر زنده و سپس پوسته ریزی در ط فرایند بازسازی اپیدرم می باشد.
رنگدانه ملانین که تعیین کننده رنگ پوست است سبب بروز هیپرپیگمانتاسیون می گردد عمدتا در اپیدرم تمرکز یافته است و در برخی شرایط در درم نیز یافت می گردد .دو نوع پیگمان ملانین وجود دارد :فئوملانین و یوملانین .فئوملانین زرد تا قرمز رنگ است و در پوست روشن یافت می شود. یوملانین قهوه ای تا سیاه رنگ است و رنگدانه غالب در پوست های تیره است .
تولید ملانین (ملانوژنز) در ملانوسیت های لایه قاعده ای اپیدرم رخ می دهد مرحله تنظیمی اصلی در این فرایندتبدیل آنزیمی اولیه تیروزین به ملانین توسط تیروزیناز می باشد.ملانین به شکل ملانوزوم ها (اندامک های داخل سلولی ملانوسیت ها )بسته بندی می شود که سپس در کراتینوسیت های اپیدرمی مجاور توزیع پیدا می کند .ملانیندر پوست دارای یک نقش فیزیولوژیک حفاظتی است و از طریق جذب پرتوهای UV مضر از هسته های کراتینوسیت ها محافظت می کند .یوملانین دارای بیشترین قابلیت جذب UV است.زمانی که پوست با اشعه UV مواجه می شود ملانوژنز دچار خود تنظیمی افزیشی می گردد که در بالین به شکل برنزه شدن یا تیره شدن پوست تظاهر می یابد .
تعداد ملانوسیت ها در پوست روشن و تیره برابر است .بااین وجود کمیت الگوی توزیع ملانین در اپیدرم متفاوت می باشد .پوست روشن در هر سانتی متر مربع دارای ملانین کمتری بوده و همچنین ملانوزومهای آن ها نیز کوچکتر می باشد که به شکل دستجاتی (حاوی غشا) در نزدیکی یکدیگر تجمع یافته اند .پوست تیره ملانین بیشتری داشته و ملانوزومهای آن نیز بزرگتر بوده و الگوی توزیع جدا از هم دارند .
درم در زیر اپیدرم واقع شده و خود شامل لایه سطحی تر درم پاپیلاری و لایه عمقی درم رتیکولار می باشد .سلول اصلی در درم فیبروبلاست است که در درم پاپیلاری فراوان بوده و در درم رتیکولار پراکنده تر می باشد.فیبروبلاست ها اکثرا اجزای ماتریکس خارج سلولی (ECM) درم را می سازند که شامل پروتئین های ساختاری مثل کلاژن و الاستین ،گلیکوزآمین گلیکانها نظیر هیالورونیک اسید و پروتئین های چسبنده همچون فیبرونکتین و لامینین ها می باشد
در زیر درم و برروی عضله زیرین لایه زیرجلدی یا فاشیای سطحی قرار دارد این لایه شامل دو اجزای فیبروز و چربی می باشند
بافت شناسی پیری پوست
در پوست دچار پیری ناشی از نور ،بلوغ کراتینوسیت ها ،آهسته و نامنظم بوده و چسبندگی سلولی آن نیز نسبت به پوست سالم و جوان بیشتر است . این عوامل سبب کاهش پوسته ریزی شده و در نتیجه منجر به ضخیم و خشن شدن لایه شاخی و بنابراین اختلال عملکرد حفاظتی آن می گردد. لایه شاخی همچنین انعکاس نوری ضعیف دارد که در نتیجه سبب ایجاد ظاهر مات و تغییر رنگ زرد (زرد-خاکستری) می گردد . در این حالت آب راحت تر از پوست دفع می شود که منجر به دهیدراتاسیون پوست می گردد .
اختلال در سد اپیدرمی همچنین اجازه نفوذ مواد محرک را می دهد که سبب حساسیت پوست و اریتم می گردد . در پوست دچار پیری ناشی از نور همچنین به دلیل فعالیت بیش از حد ملانوسیت ها و رسوب نامنظم و غیر طبیعی ملانین در اپیدرم ،تغییرات رنگدانه ای رخ می دهد .نواحی دچار افزایش ملانین به شکل هیپرپیگمانتاسیون و مناطق دچار تقص ملانین به صورت هیپوپیگمانتاسیون بروز می کند .
در لایه درم ، تماس مزمن UV سبب ایجاد اثرات آسیب زا در ECM می گردد.پروتئین های ساختاری همچون کلاژن بدلیل خود تنظیمی افزایشی آنزیم ها (برای مثال متالوپروتئینازهای ماتریکس) و تضعیف اتصالات متقاطع تجزیه می گردند.این روند تسریع تجزیه کلاژن همراه با کاهش ساخت کلاژن که با افزایش سن رخ می دهد در ایجاد چین و چروک ها نقش دارند.در برخی موارد پیری ناشی از نور پیشرفته ،الاستوز آفتابی رخ می دهند که شامل توده های گرهی از پروتئین های الاستین آسیب دیده در درم است . که در بالین به شکل چروک های عمیق ،تغییر رنگ زرد رنگ و ضخیم شدن پوست مشاهده می گردد. اتساع غیر طبیعی عروق خونی درم شایع است که منجر به بروز اریتم قابل مشاهده و تلانژکتازی در پوست می گردد .
تغییرات بافت شناسی پوست دچار پیری ناشی از نور می باشد .
ملاحظات نژادپوست
علاوه برتفاوت در رنگ ، بین پوست تیره و روشن تفاوت های بافت شناسی و پاتوفیزیولوژیک نیز وجود دارد لایه شاخی در پوست تیره ضخیم تر می باشد که این مساله ممکن است در ایجاد بیماری های پوستی ناشی از متراکم شدن آن مثل آکنه نقش داشته باشد . درم نیز در پوست تیره ضخیم تر است . عروق خونی درم متسع تر و برجسته تر هستند که این مساله نشان دهنده وجود پاسخ التهابی تشدید شده می باشد که امکان دارد در افزایش استعداد فرد به هیپرپیگمانتاسیون دخیل باشد .