انواع پایش گلوکز در بیماران دیابتیک

خودپایشی گلوکز خون (SMBG):

بیمار سطح گلوکز خون خود را مکررا اندازه گیری می‌کند و رژیم غذایی و درمانی خود را با توجه به سطح گلوکز خون خود مرتبا تعدیل و تنظیم می‌نماید. در این روش، بیمار قطره‌ای از خون خود را روی نوار مخصوص دستگاه ریخته و سپس سطح قند خون را از روی دستگاه می‌خواند.  

استفاده از این روش در بیماران زیر توصیه می‌شود:   

• دیابت ناپایدار
• وجود تمایل ابتلا به کتوز یا هیپرگلیسمی شدید
• هیپرگلیسمی بدون علامت هشداردهنده
• آستانه گلوکز کلیوی غیرطبیعی 

در اغلب بیماران دریافت کننده انسولین، انجام روزانه 4-2 بار SMBG توصیه می‌شود که معمولا قبل از خوردن غذا و قبل از خواب انجام می‌شود.

هموگلوبین گلیکوزیله (Hgb A1C):

این تست منعکس کننده‌ی مقدار متوسط گلوکز خون در طی دوره‌ای معادل تقریبا 3-2 ماه می‌باشد. وقتی سطح گلوکز خون بالا باشد، گلوکز به هموگلوبین سلول‌های خونی می‌چیبد. هرچه زمان بالا بودن سطح قند خون طولانی‌تر باشدف مقدار هموگلوبین گلیکوزیله بیشتر می‌شود.

این ترکیب دائمی بوده و تا زمان طول عمر سلول‌های قرمز خون یعمی 120 روز، در خون باقی می‌ماند.مقادیر نرمال این آزمایش تا حدودی در آزمایشگاه‌های مختلف متفاوت است و حدود 6%-4% می‌باشد.

تست ادرار از نظر گلوکز:

قبل از معرفی SMBG، تست ادرار از نظر گلوکز تنها روش موجود برای پایش روزانه سطح قند خون بیمار بوده و امروزه کاربرد آن خیلی کم شده است. رویه اصلی انجام این تست، قرار دادن استریپ معرف و قرص در ادرار می‌باشد.

معایب این تست عبارتند از:

نتایج تست منعکس کننده‌ی سطح گلوکز خون در زمان انجام تست نمی‌باشد.

• آستانه کلیوی گلوکز 180-200 mg/dL است که خیلی بالاتر از سطح گلوکز خون هدف می‌باشد.
• تشخیص هیپوگلیسمی با استفاده از این روش غیرممکن است، زیرا از زمانی که سطح گلوکز خون، بین     

0-180mg/dL باشد، در ادرار قندی دیده نمی‌شود.

• اگر نتیجه تست همیشه منفی باشد، بیمار دچار احساس کاذب کنترل دیابت می‌شود.
• دارو های مختلف (مثل آسپیرین، ویتامین C و بعضی از آنتی‌بیوتیک‌‍ ها) ممکن است با نتایج تست تداخل داشته باشند.

تنها مزیت تست ادرار نسبت به SMBG، ارزان بودن و غیرتهاجمی بودن آن می‌باشد.

تست ادرار از نظر کتون‌ ها:

وجود اجسام کتونی درادرار، زنگ خطر  مختل شدن کنترل دیابت نوع 1 و خطر ایجاد کتواسیدوز دیابتی می‌باشد. اجسام کتونی محصول تجزیه چربی‌ها بوده و بعد از تجمع در خون از راه ادرار دفع می‌شوند.

شایع‌ترین روش مورد استفاده جهت تشخیص گلوکوزوری، استفاده از نوارهای کاغذی مخصوص ( ازمون ادرار) می‌باشد که در ادرار زده می‌شود. این نوار در صورت وجود کتون، ارغوانی رنگ می‌شود.

تست ادرار از نظر کتون‌ها در مواقع ابتلای بیمار نوع 1 به گلوکوزوری یا بالا بودن مداوم سطح قند خون انجام گرفته و در طی ناخوشی و دیابت حاملگی باید انجام شود.